Jona 4:5-11

Karaj gefratoj,

Vi ĉiuj almenaŭ aŭdis pri la historio de Jona. Mi iomete resumos la rakonton, poste mi ekzamenos la tekston kaj vidos, kion ni povas kompreni por ni hodiaŭ.

Jona estis profeto, ĉar li ricevis de Dio mesaĝon por diri al la loĝantoj de Ninive. Tiu mesaĝo estas : "Pentu, ĉar viaj malbonagoj atingis min. Pentu por eviti detruon."

Sed Jona ne volis doni tiun mesaĝon al la fremduloj kaj malamikoj el Ninive. Li decidis fuĝi en la alian direkton, per la maro al Tarŝiŝ.

Dum li vojaĝis, Dio okazigis ventegon, kaj la ŝipo preskaŭ pereis. La vojaĝantoj serĉis la kaŭzon, preĝis siajn diojn, escepte de Jona, kiu dormis. Kaj ili lotumis por trovi la kaŭzon. La sorto indikis Jonan, kiu klarigis la situacion, kaj petis ke oni ĵetu lin en la maron por ke la ŝtormo finiĝu. Ili tion faris. Fiŝo englutis lin. Kaj en la ventro de la fiŝo li kantis preĝon. La Eternulo aŭdis kaj la fiŝo vomis lin sur la teron. Li fine iris al Ninive, kaj komencis prediki. La Niniveanoj pentis, kaj Dio deklaris ke la urbo ne estos detruata.

Tio malplaĉis al Jona, kiu vere ĉagreniĝis. Kaj tie komenciĝas nia teksto.

Kiam oni rigardas tiun tekston laŭ la originala formo, strukturo tuj aperas. Ĉiu versiklo komenciĝas per verbo :

- versiklo 5 estas agado de Jona, kiu eliras el la urbo,

- versikloj 6 kaj 7, kaj 9 kaj 10, kaj la kvara vorto de versiklo 8 estas agado de Dio,

- versiklo 11 komenciĝas per "mi", kiun diras Dio.

En tiu teksto Dio estas nomata de la du manieroj ĉefaj en la Malnova Testamento : Dio kaj la Eternulo (Elohim kaj Yahve).

La tri menciitaj unuaj agadoj de Dio estas "aperigi". Estas trifoje la sama verbo en la hebrea. Li aperigis hederon, poste vermon, kaj poste venton. Li jam aperigis alian venton en la rakonto pri la ŝtormo dum la ŝipvojaĝo.

En la versikloj 9 kaj 10, Li parolas al Jona.

La versiklo 8 komenciĝas per tiu sama vorto kiu en la komenco de Genezo indikas la ekeston : "Estu lumo, kaj estis lumo". Kaj ĉi tie tekstas : "Kaj estis varma suno." Tiu varma suno aperas kvazaŭ Dio aperigas ankaŭ ĝin.

Ni nun rigardu kion faras Jona.

Li eliras el la urbo, oriente de la urbo, eble de tie oni pli bone vidas la urbon. Kaj tie li konstruas laŭbon. Kaj tiu gesto rememorigas nin pri la festo de la laŭboj, kiam la hebreoj, memore al la vojaĝo en la dezerto, konstruis en la ĝardeno provizoran koĝejon, kabanon, laŭbon el branĉaĵoj por dormi dum certa tempo. Tiu festo signifas ke, kvankam ili nun vivas en bona domo, dum periodo ili vivis en la dezerto, kaj tiam ili dependis de Dio kaj ricevis ĉion de Li.

Alia agado de Jona estas plendi. Antaŭ tiu perikopo li jam plendis, ke Dio indulgis al la Niniveanoj kaj ne detruis la urbon. Li ĉagreniĝis pro tio.

Kaj nun, pro la malapero de la planto kiu superombris lin, li ankaŭ ĉagreniĝis kaj plendas.

Kiam li konstatis ke tiu planto kreskis, li estis feliĉa. Ja ardis la suno. Tiu ombro estis kvazaŭ donaco de Dio, de providenco. Eble la laŭbo ne sufiĉis. Li estis tiel feliĉa, ke, kiel diras la hebrea, li ĝojis grandan ĝojon. Kaj unu vespero, kaj unu mateno, kaj ne plu da vegetala ombro. Krome estis suno, estis vento, kaj denove malespero, ĉagreno, plendo ĉe Jona. Plendo ĝis peto de morto. Tiun sintenon li jam havis tuj antaŭ nia hodiaŭa teksto.

Mi venas al la vorto, kiu estas tradukita diversmaniere laŭ la lingvo. Hebree ĝi estas qiqayon. La traduko varias ekzemple en Esperanto hedero, en la franca ricino, en la angla kukumo, en la germana arbusto. La vorto qiqayon havas nune en la hebrea la signifon ricino, sed pluraj komentistoj de la teksto diras ke plej probable temas pri iu specio de kukumo kiu efektive tre rapide kreskas.

La cetera rimarko estas ĉefe esperant-lingva. la verbo uzata en versikloj 10 kaj 11, kiu estas en Esperanto tradukita per la verbo domaĝi estas en la hebrea proskima al la vorto kiu signifas gracon.

Tiu verbo en Esperanto havas signifon tian ke ĝi estas malfacile tradukebla en la francan almenaŭ, kvankam la deveno estas certe franca vorto, sed kun malsama signifo.

PIV indikas por "domaĝi" : timi difekton, timi perdon, deziri konservi, deziri ne difekti, timi ofendi, indulgi, kaj "domaĝo" estas perdo kiu oni volus eviti.

Proksima parenca vorto estas "damaĝo", kiu signifas : perdo, detruo pro iu, pro ies agado.

Kaj en proksimeco de signifo ekzistas ankaŭ : "kompato" : sento de kortuŝo pro ies malfeliĉo, kaj ankaŭ "indulgo" : malsevereco, pardonemo, ne-ofendo.

Kaj tiu malfacila vorto estas laŭ mi ŝlosilo de tiu teksto.

Ni pensu unue pri Jona. Pri kiu domaĝo li parolas? Kion li efektive domaĝas? Fakte sin mem. Ne la hederon, aŭ kukumon, aŭ ion ajn li domaĝas, sed la ombron kiun li ricevis. La naturon li uzis, en tio ke li nenion faris por ricevi ĝin. Pri tiu planto li ne zorgis, kaj nun li domaĝas ĝin. Fakte li ne domaĝas la planton, ne domaĝas la aliajn homojn, la Niniveanojn, aŭ la bestojn. Li domaĝas sin mem, kaj sian komforton. Li konstruis laŭbon, sed ne rememoris sian dependon de Dio. Li tiel rapide iras de ĝojo al ĉagreno, ke videble li interesiĝas nur pri sia sorto.

Kaj nun ni rigardu al la alia kiu domaĝas, al Dio. Li domaĝas Niniven, la homojn en Ninive, la bestojn tie. Ni simple ankaŭ pensu al pluraj paraboloj de Jesuo, kie troviĝas ĝojo. Male al la ĝojo de Jona pro la ombro, estas en la Evangelio la ĝojo pro la ŝaviĝo de aliaj, la ĝojo pro la retrovo de perditoj. La tuta Biblio parolas pri la amo de Dio por la mondo, parolas ankaŭ pri la espero por la universo. Fakte ni devas kompreni ke Dio domaĝas la tutan mondon.

Jona  atendis, deziris la detruon de la urbo. Li tute ne domaĝis la Niniveanojn. Ili ja estis fremduloj, alireligianoj, alirasanoj, kaj krome ankaŭ malamikoj.

Nune multaj parolas pri la medio, pri ekologio, pri la naturo, pri konservo de la kreo.

Se ni domaĝas la medion, ĉu estas, en fina analizo, ĉar ni domaĝas nin mem? Aŭ ĉu estas ĉar ni domaĝas la estontajn homojn? Ĉu ni domaĝas la bestojn, la plantojn?

Kiam homoj protestas pro risko de polucio, ĉu vere ili ne domaĝas sin mem laŭ la principo NIMBY, not in my backyard, ne en mia malantaŭa korto, t.e. estas prefere eble ĉe la alia ? Ĉu tiel oni ne domaĝas la ali-io-anojn, alilandanojn, alirasanojn? Ne, ĉe mi, sed ĉe ili kial ne?

Kial tiu nunepoka vekiĝo pri ekologio? Kiu vekis nin?

Ĉu la nunaj damaĝoj al la medio, ĉar estas domaĝe al ni? Tiam ni efektive domaĝas nin mem, kiel Jona.

Ĉu la damaĝoj al la kreado, al la homoj, al ĉiuj homoj, nunaj kaj estontaj, al niaj kunuloj kaj najbaroj, tamen ne al nur niaj sampopolanoj, samkredanoj, samrasanoj? Tiam eble ni vere domaĝas la tutan kreon de Dio, ĉiujn homojn.

Sed efektive, plej ofte, kion ni domaĝas?

Ĉu nian komforton, kaj tiun de niaj proksimuloj, parencoj?

Ĉu nian famon, nian fieron?

Ĉu nian potencon, nian sendependecon?

Aŭ ĉu ni domaĝas niajn samtempulojn? la homaron nunan kaj estontan? la tutan kreon de Dio, kiel spegulon de Dio mem, bildon de lia saĝeco?

Kaj por povi ĝuste respondi tiun demandon ni ankaŭ bezonas kompreni ion alian, aluditan ankaŭ en la libro de Jona, kio estas justeco, kio estas la justeco de Dio.

Justeco povus esti : kondamno de la Niniveanoj, ĉar efektive ili estis teruraj pekantoj, idol-adorantoj, sangavidaj militistoj, kiel pensis Jona.

Sed la justeco de Dio estas alia. Ĝi estas savo kaj espero, espero kaj savo, al ĉiuj homoj, kaj bestoj, kaj ankaŭ tuta universo.

Mi do ĉi-matene volas lasi al vi tiujn du demandojn :

Pro kio, pro kiu vi ĉagreniĝis?

Kion, kiun vi domaĝas?

Kie estas via trezoro, tie troviĝas via koro, diras la Evangelio. Bona maniero identigi tiun trezoron estas respondi tiujn du demandojn :

Pro kio, pro kiu vi ĉagreniĝis?

Kion, kiun vi domaĝas?

Amen